Centrum Almere Buiten is een plek voor het optimale alledaagse

Almere Buiten Centrum, gelegen tussen Almere Centrum en de wetlands van de Oostvaardersplassen, wordt de komende jaren ontwikkeld als pleisterplaats voor het stadsdeel. Een plek waar niet langer commercie centraal staat, maar waar stevig gebouwd wordt aan een completer, aantrekkelijk en compact centrum gedreven door levenskwaliteit en gemeenschapsgevoel.

Challenges

Almere Buiten, een gebied gekenmerkt door ruimte en groen, is na Almere Stad het grootste stadsdeel van Almere. In het oorspronkelijke polycentrische model voor de stad nam het centrum van het stadsdeel een belangrijke autonome functie in. Anno 2020 was zowel de stad als de samenleving in zoverre veranderd, dat een herdefinitie van het stadsdeelcentrum en dus van Almere Buiten Centrum in alle opzichten noodzakelijk was. Hierin waren vooral de herdefinitie van de rol en een ‘reality check’ op het bijbehorende voorzieningenniveau en winkelprogramma en consequenties voor de ruimtelijke structuur cruciaal. Ondanks het brede aanbod, een vertrouwd gevoel en de potenties van het Intercity station en groen in de omgeving, gaven bewoners en bezoekers aan dat Buiten Centrum te groot, te leeg en te stenig is en verblijfskwaliteit tekortschiet. Er is behoefte aan meer groen en gezelligheid, aan prettige ontmoetingsplekken: horeca met gezellige terrassen, toegankelijk cultureel programma (voorstellingen, film, kunst, workshops), en meer lokaal aanbod in plaats van ketenwinkels. Waarvan de noodzaak tijdens het proces verder is versterkt door de door Covid-19 aangejaagde winkelcrisis.

In opdracht van, en in nauwe samenwerking met, Gemeente Almere en de Ronde Tafel van de Almere Buiten Centrum – een collectief van ondernemers en vastgoedeigenaren in het gebied – hebben wij met BRAND The Urban Agency een toekomstvisie voor het centrum van Almere Buiten ontwikkeld. Hierin wordt het beeld van het centrum in 2030/2035 geschetst: hoe willen ondernemers, bewoners en andere gebruikers het gebied dan ervaren? Wat is dan de rol en identiteit van Almere Buiten als stadsdeelcentrum? Welk programma, atmosfeer en ruimtelijke structuur horen daarbij? En welke stappen zijn nodig om dat voor elkaar te krijgen?

Approaches
Studio for New Realities was verantwoordelijk voor de programmatische en stedenbouwkundige visie en strategie, met een uitwerking op hoofdlijnen voor het toekomstig functioneren van Almere Buiten Centrum in sociaal, economisch en ruimtelijk opzicht. Nadrukkelijk gebaseerd op bestaande karakteristieken en (on)mogelijkheden. Op basis van een gedetailleerde analyse, waarin het huidig programma en (ruimtelijk) functioneren, de problemen en potenties en het bredere invloedsgebied en afbakening van het centrum zijn onderzocht, zijn vier hoofddoelen bepaald: een bijstelling en kwaliteitsslag in programma, een gezelliger en herkenbaarder centrum, sterkere verbinding met omliggende wijken en groene omgeving, en een realisatie door intensieve samenwerking tussen lokale partners. Zo kan het functioneren en de gebruikskwaliteit van het centrum substantieel versterkt worden.

Solutions

Startpunt is de ontwikkeling van sterke deelgebieden met een logische programmatische verdeling: wat is waar te doen in het centrum, en hoe werken deze functies samen in een coherent centrum? Hierbij vormen de bestaande kwaliteiten en potenties de basis voor verdere ontwikkeling. Buiten Centrum wordt een plek voor het optimale alledaagse. De belangrijkste stappen hierbij zijn het compacter maken en versterken van de retailclusters, het toevoegen van een substantieel aantal woningen, en een uitbreiding van rol en programma met cultuur, onderwijs, zorg en andere publieke functies. Om te kunnen sturen op sociaalmaatschappelijke en economische meerwaarde van vastgoedontwikkelingen, zal in de volgende fase een toetsingskader opgesteld worden waaraan iedere transformatie moet voldoen: nieuw woonprogramma dient altijd gekoppeld wordt te worden aan kwaliteitsverbeteringen in de directe of bredere omgeving, in openbare ruimte en voorzieningenniveau.

Daarnaast wordt de verblijfskwaliteit van het centrum aangepakt: op basis van de programmering is een logische routing bepaald, met prettige plekken en pleintjes op strategische plekken in het centrum als ankerpunten. Sterk sturen op open en aantrekkelijke plinten en gerichte microprogrammering van de openbare ruimte, met een groene inrichting en passend straatmeubilair zorgen voor een aantrekkelijk en activerende publieke gebruiksruimte. Buiten Centrum wordt bovendien beter ingebed in het lokale netwerk, zowel als het gaat om (de verbinding met) de omliggende natuur als om de lokale en regionale bereikbaarheid. Hierbij is extra aandacht voor het creëren van doorlopende (recreatieve) fiets- en wandelroutes.

Maar de echte toekomst van Almere Buiten Centrum valt of staat met de betrokkenheid van lokale partijen en stakeholders. Met het samenwerkingsverband Ons Buiten Centrum slaan zij de handen ineen en wordt de toekomstvisie omgezet in een actieplan met uitvoeringsagenda voor de komende jaren: van vastgoed tot openbare ruimte en programmering. Parallel hieraan wordt de buurt actief betrokken door de activiteiten in en rond het Buitenhuis, waarmee de eerste stappen zijn gezet voor placemaking en de activering van het centrum als platform voor de community. Met het Buitenhuis als uitvalsbasis worden de komende tijd worden enkele initiatieven voor placemaking in het centrum uitgerold.

Uitwerking van de toekomstvisie
In november 2020 heeft de gemeenteraad van Almere unaniem ingestemd met de toekomstvisie 'Almere Buiten Centrum blinkt uit in de kleine dingen'. Hiermee wordt de basis gelegd voor de verdere uitwerking en realisatie de komende tijd.

Naast het Buitenhuis zijn al enkele concrete stappen gezet richting verdere uitwerking en uitvoering van de visie. Cruciaal zijn de beslissingen om Kavel 5 – nu nog in gebruik als parkeerterrein voor woonboulevard Doemere – te bebouwen als begrenzing van de openbare ruimte in het centrum en als cruciale schakel tussen winkelcentrum Buitenmere en woonmall Doemere, en om het evenemententerrein aan de rand van het gebied te behouden en niet verder het centrum in te brengen. Daarnaast wordt gewerkt aan gerichte visieontwikkeling voor Buitenmere-Zuid, Doemere, het stationsgebied en het gebied rond het haventje. Tenslotte zijn er plannen in ontwikkeling voor een laagdrempelig 'cultuurhuis' met een divers en aantrekkelijk programma voor de buurt, die binnenkort door de gemeente behandeld worden.

In de volgende fase zal de Toekomstvisie uitgewerkt worden in een Ontwikkelkader.